گنگي انتخابي

تقويت افتراقي

به اعتقاد روان شناسان، تقويت و پاداش مي تواند موجب تکرار اين عمل گردد اما عمل لازم است بدانيم در به کار بردن تقويت، نوع آن، شرايط و هم چنين شخصيت کودک نيز بسيار مهم است. ما بايد بدانيم در چه زماني و از چه تقويتي استفاده کنيم. ممکن است کاربرد نادرست تقويت کننده، عاملي در ترويج کودک به ادامه ي اختلال گردد. اگر کودکي سکوت کند و شما مدام با دادن پاداش، او را وادار به سخن گفتن کنيد، کودک مي آموزد براي دريافت خواسته هايش و کسب پاداش، سکوت نمايد، بنابراين توصيه مي شود بيش تر تقويت ها، جنبه ي دروني پيدا کند يعني کودک، خودش از موفقيتي که به دست آورده، لذت ببرد. در هر حال، به کارگيري تقويت ها، بستگي به موقعيت و نوع عمل و مدل کودک دارد.
تقويت افتراقي، يعني کودک بفهمد که بايد بين سکوت و ارتباط کلامي يا سخن گفتن، تفاوت قائل شود. پدر و مادران، بايد زماني که کودک سکوت مي کند و سخن نمي گويد يا حتي وقتي که با اشاره، خواسته اش را بيان مي دارد، به او هيچ گونه توجه و اهميتي نشان ندهند اما زماني که او سخني گفت و يا در جمع جديدي، کلمه اي به زبان آورد، با تمام وجود و با چهره اي باز و کلامي محبت آميز به او توجه کنند تا به مرور، بياموزد که براي دريافت پاسخ و دريافت تقويت پدر و مادر، بهتر است از کلمات بهره گيرد.

تقويت افتراقي رفتارهاي ديگر( DRO)
 

در اين مدل تقويتي، پدر و مادر بايد تمام رفتارهاي کودک، حرکات و بازي هاي او را مورد توجه و تشويق قرار دهند، به جز سکوت کردن کودک؛ يعني تنها رفتاري که مورد بي توجهي قرار مي گيرد و تقويت دريافت نمي کند، سکوت کودک است. بايد به تدريج کودک بفهمد که به رفتارهاي جمعي و کلامي، گرايش يابد.

تقويت ژتوني
 

در مدلي ديگر، مي توان زماني که کودک در جمعي و يا موقعيتي به ناگاه کلامي به زبان آورد، از اين موقعيت استفاده نماييم و ضمن ابراز خرسندي، با او يک قرارداد ببنديم و جدولي تهيه کنيم. به تعداد روزهاي هفته، در مقابل هر روزي که او در موقعيتي جديد سخن گفت، از خودش بخواهيم در ستون مقابل آن روز، يک ستاره بکشد و با او قرارداد ببنديم که به تعداد معيني از ستاره ها، يک جايزه ي ويژه به او بدهيم که باز مي توان نوع آن را متفاوت و از جنس فعاليت هاي مورد علاقه ي کودک انتخاب نمود. هم چنين در مقابل موقعيت هايي که از او انتظار مي رفت و او سخن نگفت، يک ستاره حذف مي گردد. لازم به ذکر است در به کارگيري هريک از موارد ذکر شده، شخصيت و مدل کودک بايد مدنظر گرفته شود زيرا نمي توان هر تقويت کننده اي را براي تمام افراد، عامل تقويتي دانست.

بازي درماني
 

بازي، فعاليتي ست که کودکان بدون اضطراب و با آرامش کامل و علاقه ي فراوان به آن مي پردازند؛ بنابراين مي توان ضمن انجام بازي هاي شعرخواني و تکرار جملات مختلف، از بازي نقش هاي اجتماعي استفاده کرد. کودک به همراه چند کودک ديگر يا افراد مورد علاقه اش، نقش هاي اجتماعي مانند معلم، دکتر، بازيگر سينما و ... را انجام مي دهد تا تکرار اين نقش ها، تمريني براي تعميم آن ها به موقعيت هاي طبيعي باشد.
در روش ديگر مي توانيم از يک فرد بزرگسال بخواهيم سؤالي را از يک کودک بپرسد و کودک پاسخ دهد و سپس آن را ضبط نموده و از کودک مبتلا به « موتيسم» مي خواهيم روزي دو بار، سؤالات و پاسخ ها را گوش داده يا نمايش آن را ببيند. پس از چند روز، از کودک مي خواهيم به سؤالاتي مشابه آن چه گوش داده، پاسخ دهد و سعي مي کنيم سؤالات متفاوت تري و نزديک به آن چه در موقعيت واقعي اتفاق مي افتد، از او بپرسيم. اين، تمريني براي آمادگي در شرايط طبيعي و نيز افزايش اعتماد بر توانايي پاسخ دهي در کودک مي باشد.

برخي از فعاليت هايي که موجب تسهيل درمان مي شود، عبارتند از:

*خواندن داستان هاي مورد علاقه ي کودک و بازگويي آن ها به وسيله ي کودک حتي براي دوستانش
*استفاده از شعرهاي کودکان و همراهي کودک با سي دي يا نوار
*نقاشي و رنگ آميزي کتاب هايي که موضوعات اجتماعي دارند و سؤال از نقاشي و داستان آن
*شرکت در کلاس هاي ورزشي، نمايش هاي عروسکي، موسيقي و فعاليت هاي گروهي
*استفاده از تلفن و ضبط صوت جهت مکالمه با دوستان و يا ضبط صداي خود.

*منبع: سایت راسخون